Şirketlerin kişisel verilerin korunması kapsamında iyi derecede hakim olması gereken konulardan biri açık rıza, açık rıza metni ve özellikleridir.
Açık rıza Kanunun 3. maddesinde “belirli bir konuya ilişkin, bilgilendirilmeye dayanan ve özgür iradeyle açıklanan rıza” şeklinde tanımlanmıştır. Açık rıza aslında şirketin ilgili kişiden aldığı onay beyanıdır.
KVKK kapsamında açık rıza demek, şirketin müşterisinin veya personelinin sahip olduğu kişisel verinin işlenmesine, kendi isteği ile ya da şirket taraftan gelen istek üzerine, onay vermesi anlamını taşımaktadır. Yani açık rıza ile ilgili kişi, kişisel verisi üzerindeki kararını şirkete bildirmektedir. Bunu Açık Rıza Metni aracılığı ile yapmaktadır. Böylelikle Şirket, Açık Rıza Metni ile ilgili kişinin kişisel verisi üzerinde vermiş olduğu kararı, kararının sınır ve kapsamını öğrenmiş olur. Bu sebeple Açık rızanın, rıza veren kişinin “olumlu irade beyanı”nı içermesi gerekmektedir.
Kanuna göre açık rızanın üç unsuru vardır:
a. Belirli bir konuya ilişkin olma
Veri işlemek üzere alınan açık rızanın geçerli olması için açık rızanın belirli bir konuya ilişkin ve o konu ile sınırlı olması gerekir. Örneğin bir çalışan adayı iş başvuru formunu doldurmadan önce iş başvuru formunda cevaplayacağı sorular ile ilgili olarak ‘’İş Başvuru Formu Açık Rıza Metni’’ ni imzalaması gerekir. İşbu metin de ‘’ İş başvuru formunu doldurmak amacıyla tüm kişisel verilerimin A şirket tarafından işlenmesine özgür iradem ile açık rıza veriyorum ‘’ şeklinde bir ibare kabul edilemez.
Açık rıza metninin belirli bir konuya ilişkin olması gerekmektedir. Örneğin iş başvuru formunda yer alan soruların tek tek Açık Rıza Metni’ nde değinilmesi, formu doldurduktan sonra işe alımın gerçekleşmesi ve gerçekleşmemesi ihtimalleri üzerinden çalışan adayına ait hangi verilerin hangi amaçla işleneceği, verilerin açık rıza sonrası hangi işleme yollardan geçeceği, verilerin nasıl ve ne kadar süre saklanacağı, verilerin herhangi bir 3.gerçek veya tüzel kişiye aktarılıp aktarılmayacağı, aktarılacaksa aktarım amacı Açık Rıza Metni’nde açıkça ortaya konulması gerekmektedir.
b. Bilgilendirmeye dayanma
Rızayı verecek olan ilgili kişi sadece konu üzerinde değil, aynı zamanda rızasının sonuçları üzerinde de tam bir bilgi sahibi olması gerekir. Bilgilendirme, veri işleme ile ilgili bütün konularda açık ve anlaşılır bir biçimde gerçekleştirilmelidir. Bilgilendirmenin mutlaka verinin işlemesinden önce yapılması gerekir. İlgili kişinin anlamayacağı terimler, hukuki bir dil ya da yazılı bilgilendirme yapıldığında okumakta güçlük çekeceği oranda küçük puntolar kullanılmamalıdır.
c. Özgür iradeyle açıklanmış olma
Bir irade beyanı olan açık rıza beyanının kişinin özgürlüğünü etkileyecek hallerden arınmış olması gerekmektedir. Kişinin irade beyanı olan rıza, kişinin yaptığı davranışın bilincinde ve kendi kararı olması halinde geçerlilik kazanacaktır. Kişinin iradesini sakatlayacak her türlü fiil, kişisel verilerin işlenmesi için verdiği açık rızayı da sakatlayacaktır. Cebir, tehdit, hata ve hile gibi iradeyi sakatlayan hallerde, kişinin özgür biçimde karar vermesi mümkün değildir. Dolayısıyla, bu gibi durumlarda özgür bir irade açıklamasından bahsedilemez. Ancak, buradaki her sebep kendi içerisinde değerlendirilmeli, rızayı etkileme derecesi belirlenmelidir.
Bu konuda özellikle şirketler dikkat etmelidir. İşçi-işveren ilişkisinde, işçiye rıza göstermeme imkânının etkin bir biçimde sunulmadığı veya rıza göstermemenin işçi açısından muhtemel bir olumsuzluk doğuracağı durumlarda, rızanın özgür iradeye dayandığı kabul edilemez.
Comments